psycholog kliniczna, psychoanalityczka jungowska, psychoterapeutka
Z wielką przyjemnością wzięłam udział w Konferencji „ Uro-onko 2024 Wielodyscyplinarne Debaty 6-7 grudnia 2024” . Jestem pod ogromnym wrażeniem postępów w uroonkologii 💎 i otwartości urologów na psychologię głębii. W ramach wykładu zaprezentowałam założenia teorii psychologii głębi według Jamesa Hillmana i Carla Gustawa Junga w kontekście samoaktualizacji sensu życia, selfcare i celów stawianych sobie w zawodzie medyka.
Bardzo owocna wymiana doświadczeń i wspaniała atmosfera 🪷
Przed miesiącem zakończyły się dwa wyjątkowe wydarzenia psychoanalityczne pod patronatem IAAP (International Association for Analytical Psychology) w Syrakuzach w których miałam przyjemność wziąć czynny udział. Pierwsze wydarzenie to The 1st IAAP European Conference on Childhood and Adolescence zatytułowana „Adolescents: Anxieties and Forms o Resilience” . Komitet organizacyjny tej znakomitej konferencji pod kierownictwem dr Cateriny Vezzoli z Włoskiego Towarzystwa Psychologii Analitycznej włożył mnóstwo pracy w przygotowanie wspaniałej , trzydniowej , merytorycznej uczty dla psychoanalityków i routerów IAAP z całego świata. Z ogromną przyjemnością wysłuchałam wykładów analityków jungowskich z Europy m.in. Brigit Soubrouillard, Francesco Bisagni, Maria G. Bianchi, Robert Tyminski, Joerg Rasche. Wielu inspiracji i emocji dostarczyli także prelegenci break-out sessions. W ramach tego wydarzenia miałam także zaszczyt wygłosić wystąpienie poświęcone psychoterapii zaburzeń psychosomatycznych u dzieci, zatytułowane „About a girl who had fire in her hands. Body as a symbol. Psychosomatic expression of the symbol and its transformation in psychotherapy and Jungian analysis of children and adolescents.” Podczas konferencji wykładowcy nie tylko hojnie dzielili się swoim ogromnym doświadczeniem z uczestnikami w ramach break-out sessions i wykładów plenarnych. Nie mniej ważne okazało się celebrowanie relacji i współpracy pomiędzy uczestnikami które zapowiadało wiele przyszłych wydarzeń . Kondycja psychiczna młodzieży i dzieci bezsprzecznie wymaga wsparcia. O tym fakcie przekonujemy się w każdym kraju Europy. Wszyscy dostrzegamy zatrważające statystyki prezentujące kilkudziesięciokrotny wzrost zaburzeń psychicznych u dzieci i tak samo rosnący odsetek prób samobójczych. W przerwach pomiędzy konferencyjnymi wydarzeniami spacerowałam przemierzając ulice starożytnej Ortigii. Zdobiły je rzeźby autorstwa artysty Giovanni da Monreale, który dokumentuje rzeczywistość tworząc rzeźby dzieci patrzące we smartfony. Synchroniczność konferencji i ulicznych rzeźb uderzyła mnie. Utwierdziła w przekonaniu , że działania psychoterapeutyczne wobec osamotnionych w społeczeństwie nastolatków są naglącą koniecznością. Trzy dni później wkroczyłam w przestrzeń drugiej konferencji analitycznej w Syrkuzach. O wrażeniach z niej – nie mniej inspirujących- przedstawię w kolejnym wpisie… TUTAJ
„I nagle zrobiło się cicho – Sandplay Therapy w psychoterapii straty i żałoby.”
„Żadne nowe życie nie może powstać, mówią alchemicy, bez śmierci starego.
Porównują tę sztukę do pracy siewcy, który zakopuje ziarno w ziemi:
umiera ono bowiem tylko po to, by obudzić się do nowego życia.”
Carl Gustav Jung (Collected Works 16, Par. 467/1946)
Żałoba jest spowodowana stratą osoby, która wnosiła w życie drugiego ważną jakość i wartość. Żałoba – choć jest trudnym i bolesnym procesem – ma znaczącą wartość dla rozwoju osoby opłakującej stratę. Wymaga zniesienia cierpienia i bolesnego wycofania projekcji, jakim został obdarzony zmarły, a jednak finalnie jest procesem intensywnego wzrostu wewnątrzpsychicznego. Niekiedy jednak strata bliskiego przychodzi nieoczekiwanie. Niektóre osoby doświadczają 'traumatycznej straty’ w której łączące ze zmarłym uczucia i emocje zostają wyparte i stłumione tak, że aktywują archetypową zbiorową treść, co wtórnie może mieć szkodliwy wpływ na zdrowie osoby, która doznała straty. Powikłanie procesu żałoby jest często spotykanym zjawiskiem w praktyce klinicznej i psychoterapeutycznej. Prowadzi do pojawienia się objawów, utraty libido, pojawienia się objawów depresyjnych i wyczerpania psychofizycznego. Na seminarium poświęconym zastosowaniu Sandplay Therapy w pracy z żałobą przyjrzymy się procesowi radzenia sobie ze stratą w obrazach i marzeniach sennych pacjentów. Na zajęciach zajmiemy się także pracą własną z ucieleśnionymi symbolami i praktycznym zastosowaniem analitycznych koncepcji żałoby w pracy terapeutycznej z dziećmi i dorosłymi.
Prowadząca: Agata Giza-Zwierzchowska (Szczecin) psycholożka, specjalista psychologii klinicznej, psychoterapeutka, psychoanalityczka jungowska International Association for Analytical Psychology, certyfikowana psychoterapeutka Sandplay (Individual Member ofInternational Society for Sandplay Therapy ), współautorka publikacji “Wprowadzenie do Terapii w Piaskownicy – Sandplay Therapy”
więcej informacji znajduje się na stronie Centrum Sandplay
W mojej pracy psychoterapeutycznej za szczególnie istotny i cenny dla mnie obszar uznaję psychoonkologię czyli wsparcie psychologiczne dla osób chorujących onkologicznie. Takim obszarem zajmuję się od lat wraz z Zespołem Psycholożek na oddziałach onkologicznych i chirurgicznych Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Szczecinie.
Diagnoza choroby nowotworowej jest wydarzeniem, które rodzi wiele emocji i stawia wiele pytań… Towarzyszę w tym procesie pacjentom. Wspieram osoby, które otrzymują diagnozę choroby onkologicznej, tak aby ich psychika zmobilizowała się do walki z chorobą. Pytania te, choć nie łatwe, często pojawiają się w umyśle pacjenta, a odpowiedzi na nie przychodzą z czasem. Leczenie wymaga cierpliwości, ale jest drogą w której staram się jako psychoterapeutka towarzyszyć tak, aby każda osoba miała poczucie wsparcia i zmobilizowała wszystkie swoje psychiczne zasoby do wyzdrowienia. Towarzyszę osobom chorującym onkologicznie oraz ich rodzinom przez cały okres leczenia chemioterapeutycznego i chirurgicznego, a także wzmacniam naturalne katalizatory samoleczenia, które drzemią w psychice każdego z nas tak, aby zwiększyć szanse na wyzdrowienie. Choroba onkologiczna jest trudnością. Bliskie jest mi jednak myślenie, że może być też katalizatorem rozwoju. Może być wyzwaniem które zaowocuje pozytywnie na przyszłość. Choroba onkologiczna może być nauczycielem życia. Tego uczą mnie moim pacjenci i takie jest doświadczenie wielu z nich.
Psychoonkologia to dziedzina psychologii, która bardzo intensywnie rozwija się w ostatnich kilkunastu latach w Polsce. Mam przyjemność być częścią tego rozwoju. Razem ze specjalistami z dziedziny chirurgii, dietetyki i fizjoterapii poszerzamy terytorium wsparcia, jakie może być oferowane pacjentom. Tym obszarem jest PREHABILITACJA. Nowa dziedzina onkologii, w której dokonuje się unikatowa współpraca psychoonkologów, chirurgów, dietetyków i fizjoterapeutów, którzy już na początku leczenia mają pomóc pacjentowi przygotować się do niego.
Prehabilitacja to nowy obszar onkologii. Mam zaszczyt brać udział w jego tworzeniu. W Samodzielnym Publicznym Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Szczecinie opracowujemy wraz z Zespołem Psycholożek pierwszy całościowy, specjalistyczny, innowacyjny “program wsparcia psychoprehabilitacyjnego”. Program będzie ukierunkowany na wzmocnienie u pacjentów strategii radzenia sobie ze stresem związanym z leczeniem onkologicznym oraz na redukcję szkód psychicznych spowodowaną długotrwałą, przewlekłą chorobą. Oddziaływanie psychoonkologiczne i interwencje zawarte w naszym innowacyjnym programie będą wpływały mobilizująco na układ immunologiczny pacjentów SPWSZ tak, aby ich psychika wzmacniała ciało w procesie leczenia psychoonkologicznego.
Zapraszam na drugą część seminarium z cyklu LABORATORIUM SANDPLAY :
„Wewnętrzny świat traumy. Sandplay Therapy w leczeniu zaburzeń pourazowych u dzieci i dorosłych.„
która będzie poświęcona tematyce
„Traumy złożonej i jej specyfice w Terapii w Piaskownicy.”
Cykl 3 seminariów poświęcony psychoterapii zaburzeń pourazowych (posttraumatycznych) z zastosowaniem metody Sandplay Therapy zainicjuje pierwsze seminarium czerwcowe zogniskowane wokół traumy wczesnodziecięcej i relacyjnej. W ramach seminarium uczestnicy zapoznają się z symboliką, jaka pomaga pacjentom w ekspresji wewnętrznych pourazowych, rozszczepiających doświadczeń. Wspólnie przyjrzymy się opowieściom mitologicznym i baśniowym, które ilustrują archetypowe obrony jaźni oraz inne mechanizmy obronne prowadzące do rozszczepienia oraz wewnętrznej alienacji, których doświadczają pacjenci z zaburzeniami pourazowymi. Odbędzie się praca w parach, w grupie, a także prezentacja przypadku klinicznego, która będzie ilustrowała proces psychoterapii z zastosowaniem Sandplay prowadzący do reintegracji posttraumatycznej i powrotu pacjenta do zdrowia.
Termin: 30.09.2023
(10.00-18.00)
Opłata: 800 zł/seminarium
IV seminarium z cyklu LABORATORIUM SANDPLAY : „Wewnętrzny świat traumy. Sandplay Therapy w leczeniu zaburzeń pourazowych u dzieci i dorosłych.
część 1. Wczesnodziecięca trauma relacyjna. – 24.06.2023
część 2. Traumy złożone i ich specyfika w Terapii w Piaskownicy – wrzesień 2023.
część 3. PTSD i interwencja kryzysowa z zastosowaniem Sandplay Therapy – listopad 2023.
Cykl 3 seminariów poświęcony psychoterapii zaburzeń pourazowych (posttraumatycznych) z zastosowaniem metody Sandplay Therapy zainicjuje pierwsze seminarium czerwcowe zogniskowane wokół traumy wczesnodziecięcej i relacyjnej. W ramach seminarium uczestnicy zapoznają się z symboliką, jaka pomaga pacjentom w ekspresji wewnętrznych pourazowych, rozszczepiających doświadczeń. Wspólnie przyjrzymy się opowieściom mitologicznym i baśniowym, które ilustrują archetypowe obrony jaźni oraz inne mechanizmy obronne prowadzące do rozszczepienia oraz wewnętrznej alienacji, których doświadczają pacjenci z zaburzeniami pourazowymi. Odbędzie się praca w parach, w grupie, a także prezentacja przypadku klinicznego, która będzie ilustrowała proces psychoterapii z zastosowaniem Sandplay prowadzący do reintegracji posttraumatycznej i powrotu pacjenta do zdrowia.
Zachęcamy uczestników do zaplanowania udziału w całości – we wszystkich 3 seminariach cyklu poświęconego zaburzeniom posttraumatycznym. Kolejne części seminarium są jego kontynuacją.
Termin: 24.06.2023
Opłaty: 700 zł/seminarium
Sobota 10.00-18.00 (1 h przerwa na obiad)
Czas trwania seminarium: 10h seminaryjnych
Prowadząca: Agata Giza-Zwierzchowska (Szczecin) dr n. med., psycholożka, specjalistka psychologii klinicznej, psychoterapeutka, Router International Association for Analytical Psychology, certyfikowana psychoterapeutka Sandplay (Individual Member of International Society for Sandplay Therapy ), współautorka publikacji “Wprowadzenie do Terapii w Piaskownicy – Sandplay Therapy”
Seminaria cyklu LABORATORIUM SANDPLAY odbywają się co 2- 3 miesiące, łącznie kilka razy w roku. Na każde z seminariów obowiązuje osobne zgłoszenie na maila gizazwierzchowska@gmail.com . Ilość miejsc jest ograniczona.
Ciało i symbol cz 1. Psychoterapia zaburzeń psychosomatycznych z zastosowaniem Terapii w Piaskownicy.
W ramach kolejnego seminarium Laboratorium Sandplay będziemy po raz pierwszy eksplorować psychosomatykę i ciało w Terapii w Piaskownicy. Objawy psychosomatyczne mogą komunikować więcej niż słowa. Są w rozumieniu jungowskim próbą symbolicznej ekspresji i komunikacji. Podczas leczenia psychoterapeutycznego ulegają przeobrażeniom podobnym do dawnych, alchemicznych transmutacji.
Co może mieć wspólnego smok z astmą?
Dlaczego smok w obrazach w piaskownicy raz ma dwie głowy a innym razem trzy?
Zdolność do symbolizacji i fantazjowania jest kluczowa i pomocna, kiedy pracujemy z osobami z zaburzeniami psychosomatycznymi. Na czym polega to lecznicze znaczenie symbolizacji w komunikacji niewerbalnej w procesie terapii? Jak możemy rozumieć i pożytkować odczucia somatyczne terapeuty, które manifestują się w przeciwprzeniesieniu? Jak radzić sobie z identyfikacją projekcyjną w pracy z somatyzującymi pacjentami? Pierwsze seminarium „Ciało i symbol” będzie zawierało odpowiedzi na te i inne pytania. Będzie przybliżało polietiologiczny charakter zaburzeń psychosomatycznych i znaczenie rozszczepiennych mechanizmów obronnych. Na zajęciach zajmiemy się pracą własną z ucieleśnionymi symbolami i praktycznym zastosowaniem analitycznych koncepcji psychosomatycznych w pracy terapeutycznej z dziećmi i dorosłymi. W oparciu o materiał kliniczny podejmiemy się także tematu ataków na ciało oraz traumy, która często manifestuje się w ciele pod postacią rozmaitych dolegliwości somatycznych i przez nie „przemawia”. Jak połączyć to, co zostało przez uraz rozdzielone? Jak stworzyć temenos dla takiej przemiany? Zapraszam do zapisów i udziału w seminarium. Ilość miejsc (kameralna grupa) ze względu na praktyczny charakter zajęć jest ograniczona.
Termin: 04-05.03.2023
Sobota 10.00-18.00 (1 h przerwa na obiad)
Niedziela 10.00 – 13.30
Czas trwania seminarium: 14h seminaryjnych
Prowadząca: Agata Giza-Zwierzchowska (Szczecin) psycholożka, specjalista psychologii klinicznej, psychoterapeutka, Router International Association for Analytical Psychology, certyfikowana psychoterapeutka Sandplay (Individual Member of International Society for Sandplay Therapy ), współautorka publikacji “Wprowadzenie do Terapii w Piaskownicy – Sandplay Therapy”
Seminaria cyklu LABORATORIUM SANDPLAY odbywają się co 3 miesiące, łącznie kilka razy w roku. Na każde z seminariów obowiązuje osobne zgłoszenie na maila gizazwierzchowska@gmail.com . Więcej informacji znajduje się tutaj https://sandplay.pl/2023/01/17/iii-seminarium-laboratorium-sandplay-cialo-i-symbol-psychoterapia-zaburzen-psychosomatycznych-z-zastosowaniem-sandplay/
W ostatnią sobotę poprowadziłam drugie spotkanie z cyklu LABORATORIUM SANDPLAY zatytułowane: Rozwój i jego Cień w Sandplay Therapy.
W seminarium wzięli udział specjaliści psychoterapii. Zaskoczyło mnie tak duże zainteresowanie tematyką „cienia” w grupie uczestników. W psychologii, tzw. ciemna strona ludzkiej natury jest często opisywana jako alter ego, id lub niższe Ja. Szwajcarski psychiatra, Carl Gustaw Jung nazwał ją właśnie „cieniem”. Przez ów „cień” miał na myśli nieakceptowane cechy osobowości, czyli łączną sumę wszystkich właściwości naszego ja, które – z różnych przyczyn – wolelibyśmy ukryć przed światem.
Carl Gustaw Jung jako pierwszy ukuł termin „cień”. Jednakże idea „ciemnej strony natury ludzkiej” sięga zamierzchłej starożytności o czym dowiadujemy się z najbardziej znanych opowieści i mitów: ze Starego Testamentu w Biblii czy znanej literackiej pary: dr Jekylla i Mr. Hyde’a.
Dla psychoterapeutów, Cień stanowi jeden z najważniejszych i zarazem najmniej rozumianych aspektów natury ludzkiej. Obawiamy się oświetlenia naszej wewnętrznej ciemności, choć przecież wszyscy ją posiadamy. Prawdziwym wyzwaniem egzystencjalnym jest spotkać się z własnym cieniem twarzą w twarz. Pogodzenie się z tą indywidualną mroczną stroną pozwala na zaprzestanie bycia jej ofiarą, a wręcz umożliwia odnalezienie w niej potencjału. Literatura i sztuka dostarczają wielu metafor ilustrujących cień i drogę do jego odzyskania. U Roberta Bly – cień to wielki bagaż, który ciągniemy za sobą przez całe życie. Przez pierwsze czterdzieści lat umieszczamy w nim wszystko to, czego przez kolejne lata musimy się pozbyć. W baśniach o pięknych i niewinnych królewnach poznajemy macochy i okrutne Baby Jagi symbolizujące ciemną stronę kobiecości. W bajkach – przebiegłe wilki i Sinobrodych mężczyzn – męskie aspekty cienia. W dzieciństwie przeszywa nas strach kiedy czytamy o tym, jak owe istoty porywają dzieci i młode, niewinne panny. U zacytowanego powyżej autora odnajdujemy także symbolicznego „Dzikusa” – pojmanego i zamkniętego w klatce. Zadaniem stojącym przed nami jest uwolnienie go, bez poświęcania własnego życia.
Świadomość jest zawsze widoczna, jasna i dostępna. Wszystko, co się w niej uwidacznia – nasza pozycja społeczna, role jakie pełnimy w pracy czy w rodzinie, pomysły które realizujemy, cele jakie sobie wyznaczamy – podobnie jak materia która nas otacza: rośliny, drzewa, budynki – wszystko również rzuca cień. Cień jest częścią tego, co stoi w ciemności i jest poza naszą świadomością. Cień jest poza naszą wiedzą. Rozwój każdego z nas ma swój cień, który niekiedy uwiera jak „cierń”. Z czym nie byliśmy akceptowani w naszym dzieciństwie? Co dorośli, opiekujący się nami wrzucili do naszego bagażu? To u jednych może być smutek. U innych – złość czy ciekawość seksualna. A może są to nasze odtrącone marzenia i pragnienia?
Wszyscy uczestnicy byli bardzo zaangażowani w poszukiwanie odpowiedzi na powyższe pytania. Na seminarium Laboratorium Sandplay odbył się także wykład teoretyczny oraz prezentacja przypadku psychoterapii 7 letniego dziecka – którego cień rósł wraz z nim i uwierał tak dalece, że w konsekwencji chłopiec zaczął cierpieć z powodu zaburzeń lękowych. Co najważniejsze – wszyscy uczestnicy seminarium dobrze się bawili – w piasku, oczywiście.
Agata Giza-Zwierzchowska
Zapraszam na pierwsze seminarium z cyklu LABORATORIUM SANDPLAY które poprowadzę już 14 maja 2022. Seminaria cyklu LABORATORIUM SANDPLAY będą dobywały się co 2- 3 miesiące, łącznie kilka razy w roku. Będą poświęcone różnym aspektom metody Terapii w Piaskownicy.
Pierwsze seminarium, zatytułowane „Nić Ariadny. Sandplay Therapy i funkcja transcendentna psychiki„ będzie poświęcone symbolizacji która niczym „Nić Ariadny” prowadzi nas do nieświadomego świata w każdym z nas. Sandplay Therapy opiera się pracy z przeniesieniem oraz na podejmowaniu w ramach relacji terapeutycznej aktywności, która zmierza do połączenia materiału świadomego z nieświadomym. Carl Gustav Jung nazywał tę mentalną aktywność funkcją transcendentną. Ta “pośrednicząca” funkcji psychiki pozwala – przy udziale nieświadomego, symbolicznego materiału – na zjednoczenie przeciwstawnych tendencji psychiki, co prowadzi do jej rozwoju i integracji. W ramach seminarium odbędą się ćwiczenia grupowe oraz w parach, podczas których każdy uczestnik będzie mógł doświadczyć samodzielnie funkcji transcendentnej w procesie Sandplay oraz pracy z własnym materiałem nieświadomym. na seminarium zaprezentuję także materiał kliniczny. Zapraszam do udziału w LABORATORIUM SANDPLAY. Zgłoszenia na gizazwierzchowska@gmail.com
2 część artykułu „Syndrom dziecka zastępczego jako efekt traumy relacyjnej” Niebieska Linia 6/137/2021
Dług ocalonego – czy żyję ponieważ ktoś inny umarł?
Aleksandra była głęboko uzależniona od opiatów, kiedy zaszła w ciąże z przypadkowo poznanym mężczyzną. Po porodzie, syna oddała do adopcji. Po latach terapii udało jej się wyjść z nałogu, odbudować swoje życie i urodzić kolejne, tym razem już upragnione dziecko. Mały Patryk był “cudownym dzieckiem”. Zaskakiwał bystrością nauczycieli i dystansował w konkursach naukowych swoich rówieśników. Dorosły – został jednym z lepszych lekarzy w mieście. Pracował z poświęceniem, pomimo tlącej się w jego duszy depresji którą pogłębiały kolejne rozpady jego osobistych związków…
Wiele zastępczych dzieci żyje spłacając dług ocalonego. Jedni poświęcają się dla innych, inni nie szanują swoich granic, wchodząc w powikłane relacje intymne i dokonując nieświadomej pokuty za niezawinioną śmierć rodzeństwa. Poczucie winy Ocalonego jest wszechobecną, nieuświadomioną rzeczywistością każdego zastępczego dziecka. Dziecko, które zastępuje zmarłego brata czy siostrę, ma bowiem irracjonalne poczucie winy za to, że przeżyło. Wszystkie rodzeństwa rywalizują o miłość matki. Każde dziecko nieświadomie chce być tym jedynym i pierwszym. Jednak martwy pierworodny brat lub siostra nakłada na to tak zwane zwycięstwo poczucie winy. W takich okolicznościach zastępcze dziecko nigdy nie może skraść serca swojej matki. Dlatego jego starania nigdy się nie kończą. Ma niekończące się poczucie, że jest “niewystarczająco dobre” .
Pominięcia diagnostyczne
Syndrom Dziecka Zastępczego zazwyczaj jest pomijany przez psychologów i psychoterapeutów podczas pracy z pacjentem. Jest uznawany za mało istotny lub wręcz pozostaje nieodkrytym faktem z życia pacjenta. Tymczasem jest to bardzo istotny parametr kliniczny mający wpływ na rozumienie problematyki pacjenta i przebieg jego psychoterapii. Z Syndromem Dziecka Zastępczego w mojej kilkunastoletniej praktyce klinicznej i psychoterapeutycznej spotkałam się wielokrotnie. U jednych pacjentów ukrywały go nękające latami zaburzenia depresyjne, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, psychosomatyczne symptomy i lęki. U drugich nawracające uporczywe myśli związane ze śmiercią, które nie miały specyficznego źródła. U innych masywne poczucie winy towarzyszyło im latami i nie poddawało się wielokrotnym próbom analizy i przepracowania. Syndrom Dziecka Zastępczego powoduje w wielu przypadkach traumę relacyjną. Zaburzenie to ma genezę we wczesnym okresie rozwoju i jest związane ze stylem przywiązania, który konstytuuje się w psychice dziecka poprzez to jak opiekun reaguje na jego potrzeby, które niemowlę sygnalizuje matce płaczem. Rodzic w emocjonalnym zamrożeniu odtrąca nieświadomie “zastępcze” dziecko lub projektuje na nie wiele nieświadomych fantazji i pragnień które były adresowane do jego poprzednika. Jeśli matka (lub inny opiekun) z powodu depresji lub emocjonalnego zamrożenia nie reaguje adekwatnie na płacz dziecka, zaczyna ono wycofywać się do wewnętrznych archetypowych obron i zamykać na zewnętrzny świat. Taka zaburzona komunikacja wytwarza w dziecku mechanizm poczucia odrzucenia i głębokiej emocjonalnej frustracji. Stan tego dojmującego braku często prowadzi do wykształcenia się somatyzacji i zaburza rozwój mechanizmów obronnych co dalej ujawnia się trudnościami w przystosowaniu się do wymagań w pierwszych latach szkolnych lub dorosłości. Dziecko czuje się zagrożone przez środowisko, na kolejnych etapach rozwoju i często nie potrafi budować zdrowych relacji ze swoimi rówieśnikami.
Syndrom Pokolenia Zastępczego
Psychologiczne skutki traumy zawierają się w ludzkim DNA poprzez kolejne cztery pokolenia. Masowe zagłady które miały miejsce w poprzednim wieku, nadal są obecne w symptomach, snach i fantazjach tych, którzy współcześnie korzystają z psychoterapii. Schellinski (2016) pisze o Syndromie Pokolenia Zastępczego mając na uwadze to, że II wojna światowa doprowadziła do śmierci około siedemdziesięciu dwóch milionów ludzi. Liczba ta obejmuje wiele milionów dzieci, które zaginęły, zostały zabite lub zagłodzone. Ponad półtora miliona żydowskich dzieci zostało zamordowanych w nazistowskich obozach koncentracyjnych. Nie mamy danych ilościowych, które ukazywałyby ile narodziło się w ich miejsce zastępczych dzieci. Oglądamy tylko czubek góry lodowej tego demograficznego zjawiska w biografiach pacjentów. Historie rodzinne ukazują dobitnie, że pragnienie zastąpienia dziecka w rodzinach było w historii ludzkości i nadal jest powszechne.
Psychoterapia traumy relacyjnej w kontekście Syndromu Dziecka Zastępczego
Przepracowanie skutków traumatycznych przeżyć z przeszłości jest jedynym sposobem na odzyskanie własnego życia przez dorosłe zastępcze dzieci. Poczucie winy, pustka wewnętrzna, niskie poczucie własnej wartości, brak kontaktu z własnymi potrzebami to tylko niektóre z wielu możliwych symptomów traumy relacyjnej dotykającej zastępcze dzieci. Traumatyczne, nieuświadomione dziedzictwo jest żywe i destrukcyjnie oddziałuje przez ich całe dalsze, dorosłe życie, dopóki ktoś nie pomoże je odkryć i zwerbalizować. Istnieje jeszcze możliwość przeciwdziałania wystąpieniu Syndromu Dziecka Zastępczego poprzez ofertę psychoterapii skierowaną do matek po stracie okołoporodowej, a także ciężarnych w kolejnych, po stracie ciążach. Psychoterapia tego typu powinna uwzględniać wspieranie doświadczenia żałoby m.in. poprzez nadanie znaczenia dla współistnienia żywych i zmarłych niemowląt w procesie terapeutycznym. Dla matki istotnym jest, aby pozostać w kontakcie emocjonalnym ze swoim utraconym dzieckiem i wspomnieniami o nim. Ważne, aby kobieta mogła włączyć to doświadczenie do sekwencji ważnych, budujących jej tożsamość wydarzeń biograficznych. Jest to warte podkreślenia, ponieważ takie doświadczenie zazwyczaj bywa pominięte w trakcie psychoterapii, co często prowadzi do obarczenia dziecka, które jest w drodze. Podobnie istotne jest uwzględnienie w psychoterapii przepracowania tajemnicy, która jest związana z aborcją, terminacją ciąży lub oddaniem dziecka do adopcji, które poprzedzają narodziny zastępczych dzieci. W tym przypadku, tak jak i powyżej, ważne jest aby pomóc przywrócić doświadczenie utraconych dzieci ich matkom i włączyć je do biografii całej rodziny.
*** imiona wszystkich osób wymienionych w artykule zostały zmienione dla zaufania ich poufności
Bibliografia
Cain A. C. & Cain B. S. (1964). On replacing a child. Journal of the American Academy of Child Psychiatry, 3(3), 443-456.
Macfie J., Fitzpatrick K., Rivas E., & Cox M. J. (2008). Independent influences on mother-toddler role reversal: Infant-mother attachment disorganization and role reversal in mother’s childhood. Attachment and Human Development, 10, 29-39.
Schellinski K., (2016) Is a Replacement Child part of a cultural Complex in the European Psyche?, W: Europe’s Many Souls, pod red. Rasche J., Singer T., Spring Journal Books, 377-406
Autorka: Agata Giza-Zwierzchowska – dr n. med., psycholog kliniczny, certyfikowana psychoterapeutka, Router w International Association for Analytical Psychology (IAAP)
