W dniach 21-23 października 2016 roku miałam możliwość uczestniczyć w konferencji dwóch niemieckojęzycznych towarzystw Sandplay Therapy – Niemieckiego DGST (Deutsche Gesellschaft für Sandspieltherapie DGST e. V.) oraz Szwajcarskiego SGSST (Schweizer Gesellschaft für Sandspieltherapie). Tytuł tego trzydniowego wydarzenia „Die Erde – Lebensraum und Symbol” („Ziemia – miejsce życia i symbol”) miał wieloznaczny i symboliczny – jak na jungowską analizę przystało – sens. Ziemia jest naszym domem – miejscem naszej ludzkiej egzystencji, jest także matczyną życiodajną planetą, która nas karmi i zarazem coraz bardziej zagrożonym ekologicznie siedliskiem. „Ziemia” w procesie terapeutycznym Sandplay to piaskownica w której tworzy pacjent. Z punktu widzenia procesu kreatywnego jaki ma miejsce w gabinecie psychoanalityka stosującego metodę Sandplay, „ziemia” to także woda i piasek z którego powstaje obraz układany przez pacjenta – symboliczny obraz jego wewnętrznego i zarazem nieświadomego świata.
Konferencja rozpoczęła się w piątek, wizytą uczestników w Muzeum Historii Naturalnej. Następnie odbyło się spotkanie nauczycieli Sandplay Therapy obydwu towarzystw oraz wykład inaugurujący Prof. Ortwin Renn, zatytułowany „Ziemia jako zagrożone siedlisko” („Die Erde als bedrohter Lebensraum”) . Kolejnego dnia, spotkanie psychoterapeutów otworzył wykład Dr Joerga Rasche – analityka i superwizora jungowskiego International Association for Analytical Psychology (IAAP) i przewodniczącego Niemieckiego Towarzystwa Sandplay Therapy (Deutsche Gesellschaft für Sandspiel Therapie DGST). Prelegent mówił w swoim wystąpieniu o „Ziemii jako miejscu i symbolu” („Die Erde als Lebensraum und Symbol”), nawiązując do Archetypu Matki oraz symboliki miodu i pszczół w psychoterapii oraz kulturze. Psychoanaliza w narracji Dr Rasche była symbolizowana procesem quasi alchemicznej przemiany jakiej dokonują pszczoły w swojej codziennej pracy. „Czyż nie wszyscy jesteśmy pszczelarzami?” – pytał prelegent zebranych na sali wykładowej psychoanalityków. Przemiana wewnętrzna w jakiej współuczestniczą pacjenci i psychoterapeuci zbierając mozolnie skrawki przeżyć niczym pszczoły pyłek kwiatowy jest procesem bliskim powstawaniu miodu a może nawet alchemicznego złota.
Drugim, sobotnim wykładem była prelekcja Dr Ruth Noël-Hermann – analityczki jungowskiej i superwizor Terapii w Piaskownicy – ze Szwajcarskiego Towarzystwa Sandplay Therapy (Schweizerische Gesellschaft für Sandspieltherapie – SGSST). Prelegentka bardzo interesująco wypowiadała się na temat psychoterapii dzieci w swoim wystąpieniu pt. „Wypalone dziecko – wyczerpany Nicpoń” („The burnt out child – Der erschopfte Taugenichts”). Terapeutka dziecięca opowiedziała w swoich doświadczeniach dotyczących analizy jungowskiej i Terapii w Piaskownicy z dziećmi, które cierpią z powodu zaburzeń zachowania i deficytów uwagi (ADHD) w Szwajcarii. Przedstawiła trzy opisy przypadków. Pierwszy – 10 letniej Sandry manifestującej reaktywne problemy z zachowaniem po doznanych urazach wczesnodziecięcych i relacyjnych. „Najpiękniejsze skarby można znaleźć pod wodą”… – mówi Sandra na początku swojej terapii z prelegentką.
Kolejnym omawianym pacjentem była 5 – letnia Liv, która towarzyszyła swojej matce w doświadczeniu wielokrotnych strat ciąż. Dziecko tak małe rezonowało i przeżywało nieświadomie wraz z rodzicem żałobę, doświadczając tym samym dojmującego smutku i złości płynących z tych przeżyć i zarazem nie mając warunków do pełnego ich wyrażenia w obecności cierpiącego rodzica.
Interesujacym studium przypadku opisywanym przez Dr Ruth Noël-Hermann był opis Terapii w Piaskownicy małego Mauro, który cierpiał z powodu urazów psychicznych spowodowanych licznymi zabiegami medycznymi, jakich doświadczył ów we wczesnym dzieciństwie. Ostatnim sobotnim wykładem konferencji było wystąpienie Prof. Dr Hab. Aleksandra von Gontard zatytułowane „Archetyp Ziemi w Terapii w Piaskownicy dzieci i młodzieży.” (Der Archetyp der Erde in der Sandspieltherapie von Kindern und Jugentlichen).
Prelegent dzielił się w nim doświadczeniami z pracy terapeutycznej w Klinice Psychiatrii i Psychosomatyki Dzieci i Młodzieży w Homburgu/Saar, której jest kierownikiem. „Ziemia jest początkiem – mówił prelegent – jest symboliczną matką. Ziemia bywa różnorodnie przedstawiana w twórczości terapeutycznej dzieci. Podobnie jak różnorodnie dzieci doświadczają swoich matek. Są matki twarde jak skały, są suche jak pustynny krajobraz i życiodajne jak tropikalny las. Są spokojne jak łąka i niebezpieczne jak zawsze gotowy do wybuchu wulkan. ” Prof. Gontard niczym wytrawny podróżnik oprowadził nas po tych rozmaitych wewnętrznych krajobrazach tworzonych przez dzieci uczestniczących w psychoterapii.
W drugiej połowie dnia, uczestnicy konferencji wzięli udział w warsztatach tematycznych. Każdy mógł zdecydować się na udział w jednej z następujących sesji:
1. Robert Feind – Energia żywego doświadczenia – prezentacja przypadku 7-letniej dziewczynki, która dorastała bez ojca.
(Energie als lebendige Erfahrung – Sandspiel mit einem depressiven 7-jahringen Madchen das ohne Vater aufwachst.)
2. Ulrich Gundermann – Chaos i porzadek – proces twórczy w Terapii w Piaskownicy (Chaos und Ordnung – Schopfungsprozesse im Sandspiel)
3. Liga Ravina i Vita Karlina (Łotwa) – Poprzez wyobraźnię tworzenie nowych możliwości dla życia – prezentacja przypadku (Durch die Vorstellungswelt zu neuen Lenensmoglichkeiten).
4. Lorraine Dupont (Szwajcaria/Kanada) – Warsztat tworzenia mandali.
Drugi dzień konferencji poświęconej Sandplay Therapy (Terapii w piaskownicy) i analizie jungowskiej zapowiadał się równie interesująco co dwa poprzednie.
Pierwszym wystąpieniem była prelekcja analityczki jungowskiej i terapeutki Sandplay z Łotwy – Very Schcherbakowej. Wystąpienie było zatytułowane „Gaia – archetypowa energia Wielkiej Matki jako kontener dla terapii traumy.” („Gaia – Die archetypische Energie der Grossen Mutter als Schlussel zur Traumatherapie.”) Autorka przedstawiła proces terapeutyczny 38-letniego mężczyzny, który cierpiał na zaburzenia depresyjne oraz trudności w bliskich relacjach. Proces psychoanalizy z elementami Sandplay Therapy zaowocował powstaniem 22 obrazów. Znany grecki filozof i matematyk Archimedes powiedział: „Dajcie mi punkt podparcia a poruszę ziemię.” Podobnie jak starożytny uczony, pacjent także szukał takiego punktu podparcia w sobie.
Ostatnim wykładem konferencji była prelekcja Lorraine Dupont ze Schweitzer Gesellschaft für Sandspieltherapie. Wykład nosił tytuł „Mandala jako obraz świata i duszy” („Das Mandala als Bild der Welt und der Seele”) i dotyczył historii, znaczenia i jej symboliki.
Autorka scharakteryzowała wiele rodzajów mandali – m.in. zaprezentowała średniowieczne rozety kościelne, które w dawnych czasach ilustrowały treści Biblii dla niepiśmiennych uczestników mszy. Mówiła także o starożytnych obrazach mandali, które były w starożytnej Grecji labiryntami, o celtyckich – spiralach i indyjskich kwiatach lotosu. Mandala jest obecnie bardzo popularnym symbolem, obecnym we wzornictwie, kulturze i sztuce, reprodukowanym niemalże na skalę masową. Czy to moda czy potrzeba? – pyta analityczka. Żyjemy w czasach chaosu, braku drogowskazów, mitologii która mogłaby wskazywać kierunki i masywnego zanieczyszczenia środowiska a może nawet duszy – pyta ponownie Lorraine Dupont. Tworząc mandalę rozpoczynamy proces transformacji, porządkujemy wewnętrzny chaos, scalamy i integrujemy. Odnajdujemy drogę do centrum.
Na koniec konferencji odbyła się dyskusja dotycząca metody Terapii w Piaskownicy – jej historii, korzeni sięgających analizy jungowskiej i podwalin, które ustanowiła Dora Kalff. W dyskusji zabrał głos Prof. Aleksander von Gontard, Martin Kalff, Dr Ruth Noël-Hermann oraz Vera Scerbakova. Moderotorem dyskusji była Maria Kendler – superwizor i prezes Szwajcarskiego Towarzystwa Terapii w Piaskownicy (SGSST). Nie zabrakło w ramach dyskusji podniesienia tematu ekonomizacji psychoterapii, która poruszyła i pobudziła do dyskusji zarówno słuchaczy, jak i prelegentów.
Konferencja zakończyła się wspólnym obiadem. Poza imponującym ładunkiem zaprezentowanej wiedzy i wymienionych doświadczeń, stanowiła dla mnie źródło inspiracji oraz okazję do wielonarodowego spotkania psychoterapeutów stosujących Terapię w Piaskownicy w ramach swojej praktyki klinicznej. Z niecierpliwością czekam na kolejne takie wydarzenia!
